Cynhaliodd y Pwyllgor Cyllid ymchwiliad i Ystyried Pwerau Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru. Sefydlwyd rôl yr Ombwdsmon gan Ddeddf Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus (Cymru) 2005. Mae’r Ombwdsmon presennol wedi tynnu sylw at bum prif faes o newidiadau i Ddeddf 2005 y mae’n credu byddai’n cryfhau’r rôl. Ystyriodd y Pwyllgor y pum prif faes a ganlyn:

• pwerau ar ei liwt ei hun - byddai hyn yn galluogi'r Ombwdsmon i gychwyn ymchwiliadau ar ei liwt ei hun heb orfod derbyn cwyn am fater yn gyntaf;
• cwynion llafar - ar hyn o bryd, dim ond cwynion ysgrifenedig y gall yr Ombwdsmon eu derbyn, byddai hyn yn caniatáu i'r Ombwdsmon dderbyn cwynion llafar;
• ymdrin â chwynion ar draws gwasanaethau cyhoeddus - byddai hyn yn galluogi'r Ombwdsmon i fod â rôl o ran rhoi cyngor ar ymdrin â chwynion ar draws gwasanaethau cyhoeddus;
• awdurdodaeth yr Ombwdsmon (i gynnwys gwasanaethau iechyd preifat) - byddai hyn yn ymestyn awdurdodaeth yr Ombwdsmon gan ei alluogi / galluogi i ymchwilio pan fo claf wedi derbyn gofal iechyd preifat (wedi'i ariannu gan y claf ac nid y GIG) ar y cyd â gofal iechyd cyhoeddus; a
• chysylltiadau â'r llysoedd - cael gwared ar y bar statudol a fyddai'n caniatáu i'r Ombwdsmon ystyried achos lle mae posibilrwydd y bydd yn cael ei adolygu gan lys, tribiwnlys neu broses arall (byddai hyn yn rhoi cyfle i achwynwyr benderfynu pa lwybr sydd fwyaf priodol iddyn nhw).

Tystiolaeth gan y cyhoedd

Cynhaliodd y Pwyllgor ymgynghoriad cyhoeddus i gasglu tystiolaeth am y testun yma.

Yn dilyn yr ymchwiliad hwn, cynhaliodd y Pwyllgor Cyllid ymgynghoriad ynghylch y Bil Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus (Cymru) drafft.