Y Gwasanaethau Tân ac Achub

Cefndir

Ym mis Ionawr 2024, cytunodd y Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol i gynnal ymchwiliad i lywodraethiant Gwasanaethau Tân ac Achub yng Nghymru. Ysgogwyd yr ymchwiliad gan bryderon y cyhoedd ynghylch canfyddiadau'r Adolygiad o Ddiwylliant Gwasanaeth Tân ac Achub De Cymru gan Fenella Morris CB a ganfu fethiannau difrifol mewn polisïau, gweithdrefnau, a systemau’r gwasanaeth tân ac achub.

Cylch gorchwyl

Y cylch gorchwyl llawn ar gyfer yr ymchwiliad yw archwilio:

• I ba raddau y cyfrannodd trefniadau llywodraethu at y methiannau a nodwyd yn adolygiad diwylliant o Wasanaeth Tân ac Achub De Cymru.

• Capasiti a gallu’r Awdurdodau Tân ac Achub i newid y trefniadau rheoli a’r arferion gweithio sydd wedi cael eu nodi’n feysydd sy’n peri pryder, a pharodrwydd yr awdurdodau i sicrhau newid diwylliannol.

• Methiant ymdrechion blaenorol i ddiwygio, gan gynnwys edrych ar yr hyn a ataliodd adolygiadau blaenorol rhag cael eu gweithredu, yn benodol y Comisiwn Llywodraethu a Darparu Gwasanaethau Cyhoeddus, a alwodd am i’r Awdurdodau Tân ac Achub gael eu hailgyfansoddi.

• Sut mae ymgynghoriad Llywodraeth Cymru yn 2018 ynghylch diwygio’r Gwasanaethau Tân ac Achub wedi llywio trefniadau llywodraethu ac arferion gweithio presennol. I ba raddau yr ymatebodd Llywodraeth Cymru i’r pryderon a nodwyd yn ei hymgynghoriad a’i hadroddiad cynnydd yn 2019.

• Y newidiadau sydd eu hangen i gryfhau’r trefniadau presennol ar gyfer arolygu ac archwilio, gan gynnwys rôl cyrff allanol ac Archwilydd Cyffredinol Cymru.

• Effeithiolrwydd y mecanweithiau ar gyfer sicrhau bod tystiolaeth a gesglir gan Brif Gynghorydd ac Arolygydd Tân ac Achub Cymru mewn arolygiadau ac adolygiadau o Awdurdodau Tân ac Achub yn cael ei defnyddio a’i bod yn cael ei gweithredu, a'r trefniadau ar gyfer dysgu ar y cyd sy’n deillio o arolygiadau o’r Awdurdodau a gynhelir yng ngwledydd eraill y DU, yn benodol yn Lloegr, i lywio polisi.

Casglu tystiolaeth

Tystiolaeth ysgrifenedig

Roedd yr ymchwiliad yn ymchwiliad â ffocws, a gynhaliwyd ar fyrder. Casglwyd tystiolaeth yn ystod gwanwyn 2024 ar ffurf ymgynghoriad wedi’i dargedu a gwrandawiad tystiolaeth lafar. Cafwyd yr ymatebion ysgrifenedig a ganlyn:

FAR01 - Cymdeithas y Swyddogion Tân

FAR02 - Awdurdod Tân Canolbarth a Gorllewin Cymru

FAR03 - Y Bwrdd Safonau Tân

FAR04 - Gwasanaeth Tân ac Achub Gogledd Cymru

FAR05 - Archwilio Cymru

FAR06 - Ymddiriedolaeth GIG Gwasanaethau Ambiwlans Cymru

FAR07 - Cymdeithas y Gwasanaethau Tân ac Achub

FAR08 - Cyngor Cenedlaethol y Penaethiaid Tân

FAR09 - Merched yn y Gwasanaeth Tân

FAR10 - Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru

Tystiolaeth lafar

Clywodd y Pwyllgor gan y tystion a ganlyn: