Bil Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru)

Bil gan Lywodraeth Cymru, a gyflwynwyd gan Mick Antoniw AS, y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad. Mae’r Pwyllgor Busnes wedi cyfeirio’r Bil at y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai.

Gwybodaeth am y Bil

Os caiff ei basio, bydd y Bil yn gwneud yr hyn a ganlyn:

>>>>

>>>Rhoi swyddogaethau Bwrdd Rheoli Etholiadol Cymru i’r Comisiwn a fydd yn golygu bod y Comisiwn yn sefydlu’r Bwrdd i ysgwyddo cyfrifoldeb am oruchwylio’r gwaith o gyd-drefnu a gweinyddu etholiadau datganoledig, cydweithio â Swyddogion Canlyniadau a Swyddogion Cofrestru Etholiadol yn ogystal â chynghori Gweinidogion Cymru ar faterion sy’n ymwneud ag iechyd democrataidd y wlad.

>>>Cyflwyno cofrestru etholiadol heb gais, a’r gallu i dreialu’r dulliau mwyaf priodol ar gyfer cyflawni hyn.

>>>Creu dyletswydd a roddir ar Weinidogion Cymru i roi trefniadau ar waith a fydd â’r nod o wella amrywiaeth o fewn strwythurau democrataidd y Senedd a llywodraeth leol yn ogystal â chreu a theilwra cynlluniau unigol i ddarparu cymorth ar gyfer nodweddion gwarchodedig.

>>>Diddymu’r gofyniad i nodi geiriad a fformat penodol yr arolwg i ymgeiswyr llywodraeth leol mewn rheoliadau.

>>>Creu gofyniad am lwyfan gwybodaeth i bleidleiswyr all gynnal gwybodaeth ymgeiswyr a phleidleisio ar gyfer etholiadau’r Senedd a phrif gynghorau.

>>>Sicrhau bod ymgeiswyr ac asiantau yn atebol am wariant tybiannol dim ond pan fyddant wedi cyfarwyddo ei ddefnydd, caniatáu i bersonau awdurdodedig wneud taliadau heb fynd drwy asiant etholiadol, a chyfyngu ar bwy all weithredu fel ymgyrchydd trydydd parti mewn etholiadau datganoledig. Er mwyn cefnogi’r newidiadau hyn i gyllid ymgyrchoedd, mae’r Bil hefyd yn cynnig galluogi’r Comisiwn Etholiadol i gynnwys y rhain yn ei godau ymarfer.

>>>Addasu rôl a chylch gwaith Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru (y Comisiwn), gan gynnwys newidiadau i enw a swyddogaethau ei bwyllgor archwilio, cryfhau trefniadau adolygiadau etholiadol yn sylweddol yn ogystal â 5 rhoi swyddogaethau i’r Comisiwn i ymgymryd â’r mwyafrif o’r swyddogaethau a gyflawnir gan y Panel ar hyn o bryd. Bydd y Comisiwn hefyd yn gyfrifol am bennu swm unrhyw daliad ymaddasu sy’n daladwy gan brif gyngor i gynghorwyr nad ydynt yn llwyddo i gael eu hailethol i’r cyngor mewn etholiad cyngor lleol.

>>>Anghymhwyso cynghorwyr tref a chymuned yng Nghymru rhag gwasanaethu yn Aelodau o’r Senedd a diddymu’r “cyfnod gras” presennol i brif gynghorwyr a etholir i’r Senedd ac i Aelodau o’r Senedd a etholir yn Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig.

<<<<

Mae rhagor o fanylion am y Bil yn y Memorandwm Esboniadol cysylltiedig.

Bil Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru), fel y’i cyflwynwyd (PDF 466KB)

Memorandwm Esboniadol (PDF 2.6MB)

Ymchwil y Senedd – Crynodeb o’r Bil (PDF)

Y Cyfnod Presennol

BillStage1

Mae’r Bil yng Nghyfnod 1ar hyn o bryd. Mae esboniad o gyfnodau amrywiol Biliau’r Senedd ar gael yn y Canllaw i Gyfnodau Biliau a Deddfau Cyhoeddus.

Cofnod o daith y Bil drwy Senedd Cymru

Mae’r tabl a ganlyn yn nodi’r dyddiadau ar gyfer pob cyfnod o daith y Bil drwy’r Senedd.

¬¬¬Cyfnod 1 (Presennol)

Ymgynghoriad cyhoeddus – Caeodd yr ymgynghoriad ar 10 Tachwedd 2023 ac mae’r ymatebion wedi cael eu cyhoeddi. Yn ogystal â’r ymgynghoriad, lansiodd y Pwyllgor arolwg ar y darpariaethau’n ymwneud â chofrestri etholiadol heb gais. Mae dadansoddiad o’r arolwg wedi cael ei gyhoeddi.

Dyddiadau’r Pwyllgor

Bydd y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai yn trafod y Bil ar y dyddiadau a ganlyn:

Dyddiad ac Agenda	Diben y cyfarfod	Trawsgrifiad	Senedd.tv
5 Hydref 2023	Trafod dull y Pwyllgor o graffu yng Nghyfnod 1 (Preifat)	Amherthnasol	Amherthnasol
26 Hydref 2023	Sesiwn dystiolaeth gyda'r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad	Trawsgrifiad	Gweld y cyfarfod
15 Tachwedd 2023	Sesiynau tystiolaeth	Trawsgrifiad	Gweld y cyfarfod
22 Tachwedd 2023	Sesiynau tystiolaeth	Trawsgrifiad	Gweld y cyfarfod
30 Tachwedd 2023	Sesiynau tystiolaeth	Trawsgrifiad	Gweld y cyfarfod
7 Rhagfyr 2023	Sesiwn dystiolaeth gyda'r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad

Bydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad yn trafod y Bil ar y dyddiadau a ganlyn:

Dyddiad ac Agenda	Diben y cyfarfod	Trawsgrifiad	Senedd.tv
20 Tachwedd 2023	Sesiwn dystiolaeth gyda'r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad

Bydd y Pwyllgor Cyllid yn trafod y Bil ar y dyddiadau a ganlyn:

Dyddiad ac Agenda	Diben y cyfarfod	Trawsgrifiad	Senedd.tv
20 Tachwedd 2023	Sesiwn dystiolaeth gyda'r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad