Bil Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru)

Bil gan Lywodraeth Cymru, a gyflwynwyd gan Mick Antoniw AS, y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad. Mae’r Pwyllgor Busnes wedi cyfeirio’r Bil at y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai.

Yn dilyn penodi'r Prif Weinidog ar 20 Mawrth, a phenodi'r Cabinet newydd, awdurdodwyd Mick Antoniw AS, y Cwnsler Cyffredinol, fel yr Aelod sy'n gyfrifol am y Bil gan y Prif Weinidog yn unol â Rheol Sefydlog 24.4(ii).

Gwybodaeth am y Bil

Os caiff ei basio, bydd y Bil yn gwneud yr hyn a ganlyn:

>>>>

>>>Rhoi swyddogaethau Bwrdd Rheoli Etholiadol Cymru i’r Comisiwn a fydd yn golygu bod y Comisiwn yn sefydlu’r Bwrdd i ysgwyddo cyfrifoldeb am oruchwylio’r gwaith o gyd-drefnu a gweinyddu etholiadau datganoledig, cydweithio â Swyddogion Canlyniadau a Swyddogion Cofrestru Etholiadol yn ogystal â chynghori Gweinidogion Cymru ar faterion sy’n ymwneud ag iechyd democrataidd y wlad.

>>>Cyflwyno cofrestru etholiadol heb gais, a’r gallu i dreialu’r dulliau mwyaf priodol ar gyfer cyflawni hyn.

>>>Creu dyletswydd a roddir ar Weinidogion Cymru i roi trefniadau ar waith a fydd â’r nod o wella amrywiaeth o fewn strwythurau democrataidd y Senedd a llywodraeth leol yn ogystal â chreu a theilwra cynlluniau unigol i ddarparu cymorth ar gyfer nodweddion gwarchodedig.

>>>Diddymu’r gofyniad i nodi geiriad a fformat penodol yr arolwg i ymgeiswyr llywodraeth leol mewn rheoliadau.

>>>Creu gofyniad am lwyfan gwybodaeth i bleidleiswyr all gynnal gwybodaeth ymgeiswyr a phleidleisio ar gyfer etholiadau’r Senedd a phrif gynghorau.

>>>Sicrhau bod ymgeiswyr ac asiantau yn atebol am wariant tybiannol dim ond pan fyddant wedi cyfarwyddo ei ddefnydd, caniatáu i bersonau awdurdodedig wneud taliadau heb fynd drwy asiant etholiadol, a chyfyngu ar bwy all weithredu fel ymgyrchydd trydydd parti mewn etholiadau datganoledig. Er mwyn cefnogi’r newidiadau hyn i gyllid ymgyrchoedd, mae’r Bil hefyd yn cynnig galluogi’r Comisiwn Etholiadol i gynnwys y rhain yn ei godau ymarfer.

>>>Addasu rôl a chylch gwaith Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru (y Comisiwn), gan gynnwys newidiadau i enw a swyddogaethau ei bwyllgor archwilio, cryfhau trefniadau adolygiadau etholiadol yn sylweddol yn ogystal â 5 rhoi swyddogaethau i’r Comisiwn i ymgymryd â’r mwyafrif o’r swyddogaethau a gyflawnir gan y Panel ar hyn o bryd. Bydd y Comisiwn hefyd yn gyfrifol am bennu swm unrhyw daliad ymaddasu sy’n daladwy gan brif gyngor i gynghorwyr nad ydynt yn llwyddo i gael eu hailethol i’r cyngor mewn etholiad cyngor lleol.

>>>Anghymhwyso cynghorwyr tref a chymuned yng Nghymru rhag gwasanaethu yn Aelodau o’r Senedd a diddymu’r “cyfnod gras” presennol i brif gynghorwyr a etholir i’r Senedd ac i Aelodau o’r Senedd a etholir yn Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig.

<<<<

Mae rhagor o fanylion am y Bil yn y Memorandwm Esboniadol cysylltiedig.

Bil Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru), fel y’i cyflwynwyd (PDF 466KB)

Memorandwm Esboniadol (PDF 2.6MB)

Ymchwil y Senedd – Crynodeb o’r Bil (PDF)

Y Cyfnod Presennol

BillStage2

Mae’r Bil yng Nghyfnod 2 ar hyn o bryd. Mae esboniad o gyfnodau amrywiol Biliau’r Senedd ar gael yn y Canllaw i Gyfnodau Biliau a Deddfau Cyhoeddus.

Cofnod o daith y Bil drwy Senedd Cymru

Mae’r tabl a ganlyn yn nodi’r dyddiadau ar gyfer pob cyfnod o daith y Bil drwy’r Senedd.

¬¬¬Cyfnod 2, Pwyllgor yn ystyried y gwelliannau (Cyfredol)

Dechreuodd Cyfnod 2 ar 7 Chwefror 2024. Bydd manylion y gwelliannau a gyflwynwyd yn cael eu cyhoeddi yma.

Ar 20 Chwefror 2024, cytunodd (PDF 47KB) y Pwyllgor Busnes i ymestyn y dyddiad cau ar gyfer trafodion Cyfnod 2 i 17 Mai 2024.

Bydd ystyriaethau Cyfnod 2 yn cael eu cynnal yn y Pwyllgor ar 16 Mai 2024.

Cytunodd y Pwyllgor ar 18 Ebrill 2024, o dan Reol Sefydlog 26.21, mai trefn y broses ystyried ar gyfer trafodion Cyfnod 2 fyddai:

Adrannau 1 i 59, Atodlen 1, adrannau 60 i 71, a’r teitl hir.

Hysbysiad ynghylch Gwelliannau – 15 Mawrth 2024

Hysbysiad ynghylch Gwelliannau – 19 Ebrill 2024

zzz

¬¬¬Penderfyniad Ariannol (6 Chwefror 2024)

Yn unol â Rheol Sefydlog 26.68, nododd y Llywydd bod angen penderfyniad ariannol ar gyfer y Bil hwn. Mae rhagor o wybodaeth am y penderfyniadau ariannol ar gael yn adran 3 o’r Canllaw i Gyfnodau Biliau a Deddfau Cyhoeddus.

zzz

¬¬¬Cyfnod 1, Pwyllgor yn trafod yr egwyddorion cyffredinol (5 Hydref 2023-6 Chwefror 2024)

Cytunodd y Cynulliad ar egwyddorion cyffredinol y Bil ar ôl dadl Cyfnod 1 yn y Cyfarfod Llawn ar 6 Chwefror 2024.

Ymgynghoriad cyhoeddus – Caeodd yr ymgynghoriad ar 10 Tachwedd 2023 ac mae’r ymatebion wedi cael eu cyhoeddi. Yn ogystal â’r ymgynghoriad, lansiodd y Pwyllgor arolwg ar y darpariaethau’n ymwneud â chofrestri etholiadol heb gais. Mae dadansoddiad o’r arolwg wedi cael ei gyhoeddi.

Dyddiadau’r Pwyllgor

Bydd y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai yn trafod y Bil ar y dyddiadau a ganlyn:

Dyddiad ac Agenda	Diben y cyfarfod	Trawsgrifiad	Senedd.tv
5 Hydref 2023	Trafod dull y Pwyllgor o graffu yng Nghyfnod 1 (Preifat)	Amherthnasol	Amherthnasol
26 Hydref 2023	Sesiwn dystiolaeth gyda'r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad	Trawsgrifiad	Gweld y cyfarfod
15 Tachwedd 2023	Sesiynau tystiolaeth	Trawsgrifiad	Gweld y cyfarfod
22 Tachwedd 2023	Sesiynau tystiolaeth	Trawsgrifiad	Gweld y cyfarfod
30 Tachwedd 2023	Sesiynau tystiolaeth	Trawsgrifiad	Gweld y cyfarfod
7 Rhagfyr 2023	Sesiwn dystiolaeth gyda'r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad	Trawsgrifiad	Gweld y cyfarfod
10 Ionawr 2024	Trafod yr adroddiad drafft	(preifat)	(preifat)
18 Ionawr 2024	Trafod yr adroddiad drafft	(preifat)	(preifat)

Gosododd y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai ei adroddiad ar 26 Ionawr 2024. Ymatebodd Llywodraeth Cymru i’r adroddiad ar 12 Chwefror 2024.

Gwybodaeth ychwanegol

Datganiad o Fwriad Polisi ar gyfer Is-ddeddfwriaeth

Llythyr at y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad - 3 Tachwedd 2023

Llythyr gan y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad - 10 Tachwedd 2023

Llythyr gan y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad - 15 Tachwedd 2023

Llythyr gan y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad at y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad, 11 Rhagfyr 2023

Atodlen ar y cyd o ddiwygiadau: Bil Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru) a Bil Senedd Cymru (Aelodau ac Etholiadau), 11 Rhagfyr 2023

Llythyr gan y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad at y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad, 6 Chwefror 2024

Dadansoddiad o'r arolwg

Llythyr gan y Cwnsler Cyffredinol a’r Gweinidog dros y Cyfansoddiad at Gadeirydd y Pwyllgor Cyllid - 1 Chwefror 2024

Llythyr gan y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad - 12 Chwefror 2024

Bydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad yn trafod y Bil ar y dyddiadau a ganlyn:

Dyddiad ac Agenda	Diben y cyfarfod	Trawsgrifiad	Senedd.tv
20 Tachwedd 2023	Sesiwn dystiolaeth gyda'r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad	Trawsgrifiad	Gweld y cyfarfod

Gosododd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad ei adroddiad ar 26 Ionawr 2024. Ymatebodd Llywodraeth Cymru i’r adroddiad ar 6 Chwefror 2024 a hefyd ar 12 Chwefror 2024.

Bydd y Pwyllgor Cyllid yn trafod y Bil ar y dyddiadau a ganlyn:

Dyddiad ac Agenda

Diben y cyfarfod

Trawsgrifiad

Senedd.tv

20 Tachwedd 2023

Sesiwn dystiolaeth gyda'r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad

Trawsgrifiad

Gweld y cyfarfod

Gosododd y Pwyllgor Cyllid ei adroddiad ar 26 Ionawr 2024. Ymatebodd Llywodraeth Cymru i’r adroddiad ar 1 Chwefror 2024.

zzz

¬¬¬Cyflwynwyd y Bil (2 Hydref 2023)