Deddf Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru) 2024

Bil gan Lywodraeth Cymru, a gyflwynwyd gan Mick Antoniw AS, y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad. Mae’r Pwyllgor Busnes wedi cyfeirio’r Bil at y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai.

Yn dilyn penodi'r Prif Weinidog ar 20 Mawrth, a phenodi'r Cabinet newydd, awdurdodwyd Mick Antoniw AS, y Cwnsler Cyffredinol, fel yr Aelod sy'n gyfrifol am y Bil gan y Prif Weinidog yn unol â Rheol Sefydlog 24.4(ii).

Gwybodaeth am y Bil

Os caiff ei basio, bydd y Bil yn gwneud yr hyn a ganlyn:

>>>>

>>>Rhoi swyddogaethau Bwrdd Rheoli Etholiadol Cymru i’r Comisiwn a fydd yn golygu bod y Comisiwn yn sefydlu’r Bwrdd i ysgwyddo cyfrifoldeb am oruchwylio’r gwaith o gyd-drefnu a gweinyddu etholiadau datganoledig, cydweithio â Swyddogion Canlyniadau a Swyddogion Cofrestru Etholiadol yn ogystal â chynghori Gweinidogion Cymru ar faterion sy’n ymwneud ag iechyd democrataidd y wlad.

>>>Cyflwyno cofrestru etholiadol heb gais, a’r gallu i dreialu’r dulliau mwyaf priodol ar gyfer cyflawni hyn.

>>>Creu dyletswydd a roddir ar Weinidogion Cymru i roi trefniadau ar waith a fydd â’r nod o wella amrywiaeth o fewn strwythurau democrataidd y Senedd a llywodraeth leol yn ogystal â chreu a theilwra cynlluniau unigol i ddarparu cymorth ar gyfer nodweddion gwarchodedig.

>>>Diddymu’r gofyniad i nodi geiriad a fformat penodol yr arolwg i ymgeiswyr llywodraeth leol mewn rheoliadau.

>>>Creu gofyniad am lwyfan gwybodaeth i bleidleiswyr all gynnal gwybodaeth ymgeiswyr a phleidleisio ar gyfer etholiadau’r Senedd a phrif gynghorau.

>>>Sicrhau bod ymgeiswyr ac asiantau yn atebol am wariant tybiannol dim ond pan fyddant wedi cyfarwyddo ei ddefnydd, caniatáu i bersonau awdurdodedig wneud taliadau heb fynd drwy asiant etholiadol, a chyfyngu ar bwy all weithredu fel ymgyrchydd trydydd parti mewn etholiadau datganoledig. Er mwyn cefnogi’r newidiadau hyn i gyllid ymgyrchoedd, mae’r Bil hefyd yn cynnig galluogi’r Comisiwn Etholiadol i gynnwys y rhain yn ei godau ymarfer.

>>>Addasu rôl a chylch gwaith Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru (y Comisiwn), gan gynnwys newidiadau i enw a swyddogaethau ei bwyllgor archwilio, cryfhau trefniadau adolygiadau etholiadol yn sylweddol yn ogystal â 5 rhoi swyddogaethau i’r Comisiwn i ymgymryd â’r mwyafrif o’r swyddogaethau a gyflawnir gan y Panel ar hyn o bryd. Bydd y Comisiwn hefyd yn gyfrifol am bennu swm unrhyw daliad ymaddasu sy’n daladwy gan brif gyngor i gynghorwyr nad ydynt yn llwyddo i gael eu hailethol i’r cyngor mewn etholiad cyngor lleol.

>>>Anghymhwyso cynghorwyr tref a chymuned yng Nghymru rhag gwasanaethu yn Aelodau o’r Senedd a diddymu’r “cyfnod gras” presennol i brif gynghorwyr a etholir i’r Senedd ac i Aelodau o’r Senedd a etholir yn Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig.

<<<<

Mae rhagor o fanylion am y Bil yn y Memorandwm Esboniadol cysylltiedig.

Bil Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru), fel y’i cyflwynwyd (PDF 466KB)

Memorandwm Esboniadol diwygiwyd ar ôl Cyfnod 2 (PDF 4.9MB)

Ymchwil y Senedd – Crynodeb o’r Bil (PDF)

Y Cyfnod Presennol

BillStageAct

Cynhaliwyd trafodion Cyfnod 4 yn y Cyfarfod Llawn ar 9 Gorffennaf 2024. Mae esboniad o gyfnodau amrywiol Biliau’r Senedd ar gael yn y Canllaw i Gyfnodau Biliau a Deddfau Cyhoeddus.

Cofnod o daith y Bil drwy Senedd Cymru

Mae’r tabl a ganlyn yn nodi’r dyddiadau ar gyfer pob cyfnod o daith y Bil drwy’r Senedd.

¬¬¬Cyhoeddi’r Ddeddf

Mae Deddf Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru) 2024 wedi’i chyhoeddi a gellir ei chyrchu drwy wefan Cyfraith Cymru Llywodraeth Cymru. Bydd tudalen we berthnasol Cyfraith Cymru hefyd yn rhoi gwybodaeth wedi’i diweddaru am y Ddeddf, gan gynnwys unrhyw Femorandwm Esboniadol diwygiedig a gaiff ei lunio gan Lywodraeth Cymru yn dilyn Cydsyniad Brenhinol, ynghyd â manylion am unrhyw is-ddeddfwriaeth a wneir o dan y Ddeddf.

zzz

¬¬¬Dyddiad Cydsyniad Brenhinol (9 Medi 2024)

Rhoddwyd Cydsyniad Brenhinol (PDF 115KB) ar 9 Medi 2024.

zzz

¬¬¬Ar ôl cyfnod 4

Ni chafwyd unrhyw ohebiaeth yn ystod y cyfnod 4 wythnos a nodir yn adrannau 111b, 112 neu 114 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006.

zzz

¬¬¬Cyfnod 4, Pleidlais gan y Senedd i basio testun terfynol y Bil (9 Gorffennaf 2024)

Cynhaliwyd trafodion Cyfnod 4 yn y Cyfarfod Llawn ar 9 Gorffennaf 2024

Bil Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru) - fel y’i pasiwyd (PDF 688KB)

Datganiad y Llywydd yn unol ag adran 111A(3) o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006

zzz

¬¬¬Cyfnod 3, Cyfarfod Llawn yn ystyried y gwelliannau (17 Mai – 2 Gorffennaf 2024)

Yn dilyn cwblhau trafodion Cyfnod 2, dechreuodd Cyfnod 3 ar 17 Mai 2024.

Cafodd y gwelliannau eu hystyried a’u gwaredu yn ystod trafodion Cyfnod 3 yn y Cyfarfod Llawnar 2 Gorffennaf 2024.

Ar 25 Mehefin 2024, cytunodd y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 26.36, y byddai trafodion Cyfnod 3 yn cael eu cynnal yn y drefn a ganlyn:

Adrannau 1-59, Atodlenni 1, adrannau 60-73 a’r teitl hir.

Hysbysiad ynghylch Gwelliannau – 12 Mehefin 2024

Hysbysiad ynghylch Gwelliannau – 21 Mehefin 2024

Llywodraeth Cymru: Tabl Diben ac Effaith – 21 Mehefin 2024

Hysbysiad ynghylch Gwelliannau – 24 Mehefin 2024

Hysbysiad ynghylch Gwelliannau – 25 Mehefin 2024 (F2)

Rhestr o Welliannau Wedi’u Didoli – 2 Gorffennaf 2024

Grwpio Gwelliannau – 2 Gorffennaf 2024

Bil Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru) - fel y’i diwygiwyd ar ôl Cyfnod 3 (Caiff y gwelliannau i’r Bil ers y fersiwn flaenorol eu nodi ar ochr dde’r dudalen.)

Newidiadau argraffu i’r Bil fel y’i diwygiwyd ar ôl Cyfnod 3

zzz

¬¬¬Cyfnod 2, Pwyllgor yn ystyried y gwelliannau (7 Chwefror 2024 – 16 Mai 2024)

Ystyriwyd gwelliannau Cyfnod 2 yng nghyfarfod Pwyllgor ar 16 Mai 2024.

Ar 20 Chwefror 2024, cytunodd (PDF 47KB) y Pwyllgor Busnes i ymestyn y dyddiad cau ar gyfer trafodion Cyfnod 2 i 17 Mai 2024.

Cytunodd y Pwyllgor ar 18 Ebrill 2024, o dan Reol Sefydlog 26.21, mai trefn y broses ystyried ar gyfer trafodion Cyfnod 2 fyddai:

Adrannau 1 i 59, Atodlen 1, adrannau 60 i 71, a’r teitl hir.

Hysbysiad ynghylch Gwelliannau – 15 Mawrth 2024

Hysbysiad ynghylch Gwelliannau – 19 Ebrill 2024

Hysbysiad ynghylch Gwelliannau – 30 Ebrill 2024

Hysbysiad ynghylch Gwelliannau – 1 Mai 2024

Llywodraeth Cymru: Tabl Diben ac Effaith – 1 Mai 2024

Hysbysiad ynghylch Gwelliannau – 8 Mai 2024 (F2)

Hysbysiad ynghylch Gwelliannau – 9 Mai 2024 (F3)

Rhestr o Welliannau Wedi’u Didoli – 16 Mai 2024

Grwpio Gwelliannau – 16 Mai 2024

Bil Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru) fel y’i diwygiwyd ar ôl Cyfnod 2 – (Caiff y gwelliannau i’r Bil ers y fersiwn flaenorol eu nodi ar ochr dde’r dudalen.)

Newidiadau argraffu i’r Bil fel y’i diwygiwyd ar ôl Cyfnod 2

Memorandwm Esboniadol, diwygiwyd ar ôl Cyfnod 2

zzz

¬¬¬Penderfyniad Ariannol (6 Chwefror 2024)

Yn unol â Rheol Sefydlog 26.68, nododd y Llywydd bod angen penderfyniad ariannol ar gyfer y Bil hwn. Mae rhagor o wybodaeth am y penderfyniadau ariannol ar gael yn adran 3 o’r Canllaw i Gyfnodau Biliau a Deddfau Cyhoeddus.

zzz

¬¬¬Cyfnod 1, Pwyllgor yn trafod yr egwyddorion cyffredinol (5 Hydref 2023-6 Chwefror 2024)

Cytunodd y Cynulliad ar egwyddorion cyffredinol y Bil ar ôl dadl Cyfnod 1 yn y Cyfarfod Llawn ar 6 Chwefror 2024.

Ymgynghoriad cyhoeddus – Caeodd yr ymgynghoriad ar 10 Tachwedd 2023 ac mae’r ymatebion wedi cael eu cyhoeddi. Yn ogystal â’r ymgynghoriad, lansiodd y Pwyllgor arolwg ar y darpariaethau’n ymwneud â chofrestri etholiadol heb gais. Mae dadansoddiad o’r arolwg wedi cael ei gyhoeddi.

Dyddiadau’r Pwyllgor

Bydd y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai yn trafod y Bil ar y dyddiadau a ganlyn:

Dyddiad ac Agenda	Diben y cyfarfod	Trawsgrifiad	Senedd.tv
5 Hydref 2023	Trafod dull y Pwyllgor o graffu yng Nghyfnod 1 (Preifat)	Amherthnasol	Amherthnasol
26 Hydref 2023	Sesiwn dystiolaeth gyda'r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad	Trawsgrifiad	Gweld y cyfarfod
15 Tachwedd 2023	Sesiynau tystiolaeth	Trawsgrifiad	Gweld y cyfarfod
22 Tachwedd 2023	Sesiynau tystiolaeth	Trawsgrifiad	Gweld y cyfarfod
30 Tachwedd 2023	Sesiynau tystiolaeth	Trawsgrifiad	Gweld y cyfarfod
7 Rhagfyr 2023	Sesiwn dystiolaeth gyda'r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad	Trawsgrifiad	Gweld y cyfarfod
10 Ionawr 2024	Trafod yr adroddiad drafft	(preifat)	(preifat)
18 Ionawr 2024	Trafod yr adroddiad drafft	(preifat)	(preifat)

Gosododd y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai ei adroddiad ar 26 Ionawr 2024. Ymatebodd Llywodraeth Cymru i’r adroddiad ar 12 Chwefror 2024.

Gwybodaeth ychwanegol

Datganiad o Fwriad Polisi ar gyfer Is-ddeddfwriaeth

Llythyr at y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad - 3 Tachwedd 2023

Llythyr gan y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad - 10 Tachwedd 2023

Llythyr gan y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad - 15 Tachwedd 2023

Llythyr gan y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad at y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad, 11 Rhagfyr 2023

Atodlen ar y cyd o ddiwygiadau: Bil Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru) a Bil Senedd Cymru (Aelodau ac Etholiadau), 11 Rhagfyr 2023

Llythyr gan y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad at y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad, 6 Chwefror 2024

Dadansoddiad o'r arolwg

Llythyr gan y Cwnsler Cyffredinol a’r Gweinidog dros y Cyfansoddiad at Gadeirydd y Pwyllgor Cyllid - 1 Chwefror 2024

Llythyr gan y Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad - 12 Chwefror 2024

Bydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad yn trafod y Bil ar y dyddiadau a ganlyn:

Dyddiad ac Agenda	Diben y cyfarfod	Trawsgrifiad	Senedd.tv
20 Tachwedd 2023	Sesiwn dystiolaeth gyda'r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad	Trawsgrifiad	Gweld y cyfarfod

Gosododd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad ei adroddiad ar 26 Ionawr 2024. Ymatebodd Llywodraeth Cymru i’r adroddiad ar 6 Chwefror 2024 a hefyd ar 12 Chwefror 2024.

Bydd y Pwyllgor Cyllid yn trafod y Bil ar y dyddiadau a ganlyn:

Dyddiad ac Agenda

Diben y cyfarfod

Trawsgrifiad

Senedd.tv

20 Tachwedd 2023

Sesiwn dystiolaeth gyda'r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad

Trawsgrifiad

Gweld y cyfarfod

Gosododd y Pwyllgor Cyllid ei adroddiad ar 26 Ionawr 2024. Ymatebodd Llywodraeth Cymru i’r adroddiad ar 1 Chwefror 2024.

zzz

¬¬¬Cyflwynwyd y Bil (2 Hydref 2023)