Datgarboneiddio tai: datgarboneiddio'r sector tai preifat

Inquiry5

Cynhaliodd y Pwyllgor Newid Hinsawdd, yr Amgylchedd a Seilwaith ymchwiliad byr ar ddatgarboneiddio'r sector tai preifat yng Nghymru.

Adroddiad: Cyhoeddodd y Pwyllgor ei adroddiad: Datgarboneiddio'r sector tai preifat  (PDF 2.6MB) ar 28 Chwefror 2023.

Ymateb Llywodraeth Cymru: Ar 18 Ebrill cafodd y Pwyllgor ymateb (PDF 437KB) i'r adroddiad gan Lywodraeth Cymru.

Dadl yn y Cyfarfod Llawn: Cynhaliwyd dadl yn y Cyfarfod Llawn ddydd Mercher 3 Mai 2023.

Gohebiaeth: Gohebiaeth gan y Pwyllgor i'r y Gweinidog Newid Hinsawdd mewn cysylltiad â’r Datgarboneiddio'r sector tai preifat - diweddariad ar y cynnydd, 26 Gorffennaf 2023

Cefndir yr ymchwiliad

Wrth bennu ei flaenoriaethau ar gyfer y Chweched Senedd, cytunodd y Pwyllgor Newid Hinsawdd, yr Amgylchedd a Seilwaith (‘y Pwyllgor’) i gynnal ymchwiliad aml-gam ar ddatgarboneiddio tai yng Nghymru.

Yn ystod cymal cyntaf ymchwiliad y Pwyllgor i ddatgarboneiddio tai, clywsom fod ffocws Llywodraeth Cymru, hyd yma, wedi bod ar ddatgarboneiddio tai cymdeithasol. Er bod rhanddeiliaid yn cytuno ei bod yn synhwyrol dechrau’r rhaglen ôl-osod yn y sector tai cymdeithasol, roeddent yn pryderu am y diffyg cynnydd a wnaed tuag at ddatblygu cynllun i ddatgarboneiddio tai preifat.

Gan adeiladu ar y dystiolaeth a gafwyd eisoes gan randdeiliaid, mae'r Pwyllgor yn cyflawni darn bach o waith sy’n canolbwyntio ar ddatgarboneiddio'r sector tai preifat (hynny yw, y sector rhentu preifat a’r sector perchen-feddianwyr).

Bydd y Pwyllgor hefyd yn trafod: >>>>

>>>y dull presennol o ddatgarboneiddio tai yn y sector rhentu preifat a’r sector perchen-feddianwyr yng Nghymru, gan gynnwys effeithiolrwydd rhaglenni presennol a chymorth ar gyfer ôl-osod;

>>>rôl targedau ôl-osod sy’n benodol i’r sector i helpu i ysgogi newid;

>>>y camau y dylai Llywodraeth Cymru eu cymryd i fwrw ymlaen â rhaglen ôl-osod ar gyfer y sectorau hyn yn y tymor byr, y tymor canolig a’r hirdymor;

>>>y prif heriau sy’n gysylltiedig â darparu rhaglen ôl-osod yn y sectorau hyn, gan gynnwys heriau ariannol, ymarferol ac ymddygiadol, a’r camau y mae’n rhaid i Lywodraeth Cymru (a’i phartneriaid) eu cymryd i’w goresgyn;

>>>sut y gellir taro’r cydbwysedd cywir rhwng dylanwadu/cymell perchnogion tai a landlordiaid yn y sector preifat i ôl-osod eu heiddo a rheoleiddio i godi safonau i ysgogi cynnydd; ac

>>>effeithiolrwydd y camau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i geisio dylanwadu ar benderfyniadau ar faterion a gedwir yn ôl i gefnogi’r gwaith o ddatgarboneiddio’r sectorau hyn.

Casglu tystiolaeth

Lansiodd y Pwyllgor alwad am dystiolaeth ysgrifenedig ar 04 Gorffennaf 2022. Daeth yr ymgynghoriad i ben ar 22 Awst 2022. Mae'r holl ymatebion wedi'u cyhoeddi.

Cynhaliodd y Pwyllgor sesiynau tystiolaeth lafar ar 5 Hydref a 20 Hydref 2022.

Cynhaliodd y Tîm Ymgysylltu â Dinasyddion gyfres o 14 o gyfweliadau manwl yn ystod mis Awst a mis Medi 2022. Nod y cyfweliadau oedd casglu barn landlordiaid preifat a pherchnogion tai, er mwyn deall ymhellach y rhwystrau gwirioneddol a chanfyddedig i ôl-osod mesurau effeithlonrwydd ynni yn eu heiddo. Mae'r papur (PDF 240KB) hwn yn crynhoi canfyddiadau'r cyfweliadau hynny.

Ar 6 Hydref, ysgrifennodd y Cadeirydd at y Gweinidog Newid Hinsawdd (PDF 145KB) ynghylch cynnydd Llywodraeth Cymru tuag at ddatblygu strategaeth gynhwysfawr a chynllun cyflawni ar gyfer datgarboneiddio tai. Ymatebodd y Gweinidog (PDF 158KB) ar 10 Tachwedd 2022.