Inquiry2

 

 

Mae’r Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg yn monitro’r broses o weithredu dau ddiwygiad addysg allweddol wrth iddynt gael eu cyflwyno drwy gydol y Chweched Senedd.

 

Cefndir

Mae Llywodraeth Cymru yn gweithredu dwy Ddeddf addysg o bwys mawr a basiwyd yn y Senedd ddiwethaf:

>>>> 

>>>Bil Cwricwlwm ac Asesu (Cymru) 2021

>>>Deddf Anghenion Dysgu Ychwanegol a’r Tribiwnlys Addysg (Cymru) 2018

<<< 

 

Mae'r cwricwlwm newydd yn gwyro oddi wrth ddull gweithredu rhagnodedig y cwricwlwm cenedlaethol blaenorol. Bwriedir i’r Cwricwlwm i Gymru gael ei arwain at ddiben yn hytrach na bod yn seiliedig ar gynnwys. Bydd gan ysgolion hyblygrwydd i ddylunio eu cwricwla eu hunain, o fewn fframwaith cenedlaethol eang.

 

Mae’r cwricwlwm newydd yn cael ei gyflwyno mewn ysgolion cynradd ym mis Medi 2022. Yn ôl y gyfraith, caiff ei gyflwyno mewn ysgolion uwchradd erbyn mis Medi 2023 fan bellaf ar gyfer Blwyddyn 7 a Blwyddyn 8. Fodd bynnag, mae gan ysgolion uwchradd y dewis i’w gyflwyno ym Mlwyddyn 7 ym mis Medi 2022 os ydynt yn barod i wneud hynny (bydd bron i hanner yr ysgolion uwchradd yn dechrau addysgu'r cwricwlwm newydd o fis Medi 2022 ymlaen). Caiff ei gyflwyno, wedyn, i grŵp blwyddyn hŷn ychwanegol – flwyddyn ar ôl blwyddyn – hyd nes iddo gyrraedd Blwyddyn 11 yn 2026/27. Mae rhagor o wybodaeth ar gael yn yr erthygl hon gan Ymchwil y Senedd.

 

Mae’r diwygiadau Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY) yn effeithio ar tua un o bob pump o ddisgyblion. Roedd y system 'Anghenion Addysgol Arbennig' (AAA) bresennol yn destun adolygiad ac yn cynnig diwygiad am dros ddegawd tan Ddeddf 2018. Roedd y system AAA bresennol yn rhagnodi system tair haen. O dan Ddeddf 2018, rhoddir Cynllun Datblygu Unigol statudol i bob dysgwr ag ADY yn nodi ei anghenion a pha ymyriadau sydd eu hangen arno. Mae’r trefniadau newydd yn cael eu cyflwyno fesul cam dros gyfnod o dair blynedd rhwng mis Medi 2021 a mis Gorffennaf 2024. Mae rhagor o wybodaeth ar gael yn yr erthygl hon gan Ymchwil y Senedd.

 

Mae’r diwygiadau i’r cwricwlwm ac ADY fel ei gilydd yn rhaglenni heriol ac uchelgeisiol at ddibenion newid, ar gyfer system addysg sydd wedi wynebu’r dasg o reoli’r pandemig dros y ddwy flynedd ddiwethaf. Mae lefelau’r cyllid sydd ar gael i ysgolion – a hyd a lled y dysgu a’r hyfforddiant proffesiynol sydd eu hangen ar y gweithlu – yn faterion sydd wedi’u nodi’n gyson fel rhai hanfodol i’w gweithredu’n llwyddiannus.

 

Cylch gorchwyl

Bydd yr ymchwiliad hwn yn canolbwyntio ar:

>>>> 

>>>Weithredu’r Cwricwlwm i Gymru mewn lleoliadau blynyddoedd cynnar, ysgolion cynradd ac ysgolion uwchradd.

>>>Lefel cysondeb a thegwch y cyfleoedd dysgu i ddisgyblion ledled Cymru, o ystyried yr hyblygrwydd sydd i ysgolion ddatblygu eu cwricwla eu hunain o fewn fframwaith cenedlaethol.

>>>Diwygio cymwysterau i gyd-fynd â'r Cwricwlwm newydd i Gymru.

>>>Gweithredu'r system Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY) newydd a throsglwyddo dysgwyr yn effeithiol o'r system Anghenion Addysgol Arbennig (AAA) bresennol.

>>>Cymhwyso'r diffiniad o ADY, o'i gymharu â’r diffiniad ar hyn o bryd ar gyfer AAA, ac a oes unrhyw achos o 'godi'r bar' o ran pennu cymhwysedd ar gyfer darpariaeth.

>>>Yr hyn y mae’r lleoliadau dysgu proffesiynol a chymorth eraill yn ei dderbyn er mwyn sicrhau gweithrediad effeithiol y Cwricwlwm i Gymru a’r system ADY.

>>>Ffactorau eraill a allai, o bosibl, effeithio ar weithrediad y Cwricwlwm i Gymru a’r system ADY, er enghraifft lefelau cyllid a’r hyn a gododd yn sgil y pandemig.

>>>Yr heriau a’r cyfleoedd penodol sy’n dod i ran gwahanol fathau o ysgolion mewn amgylchiadau amrywiol (e.e. cyfrwng iaith, demograffeg ac ardal) o ran gweithredu diwygio’r cwricwlwm ac ADY.

<<< 

 

Casglu tystiolaeth

Bydd y Pwyllgor yn cynnal cyfres o wiriadau byr, â ffocws, thematig drwy gydol y Chweched Senedd. Bydd pob gwiriad yn cynnwys gweithgareddau ymgysylltu (e.e. ymweliadau ag ysgolion i siarad â staff, disgyblion a rhieni) a chraffu ar waith un o Weinidogion Llywodraeth Cymru.

 

Gellir pennu ffocws pob ymchwiliad fesul achos. Mae ffocws pob sesiwn ryngweithio'n debygol o gael ei bennu gan y canlynol:

>>>> 

>>>cynlluniau Llywodraeth Cymru ar gyfer y broses weithredu ac unrhyw wybodaeth gyd-destunol arall a amlygwyd gan staff ymchwil a rhanddeiliaid;

>>>unrhyw beth a ddysgwyd o sesiynau rhyngweithio blaenorol;

>>>unrhyw faterion sy’n deillio o’r ymgynghoriad agored; ac

>>>unrhyw bryderon neu feysydd eraill sydd o ddiddordeb i’r Aelodau ar y pryd.

<<< 

 

Ar sail cynlluniau Llywodraeth Cymru ar gyfer gweithredu'r diwygiadau, bwriada’r Pwyllgor gynnal y gwiriadau unwaith neu ddwywaith y flwyddyn.

 

Sesiwn gyntaf galw heibio – Gorffennaf/Medi 2022

 

Cynhaliodd y Pwyllgor ei sesiwn gyntaf galw geibio yn ystod yr haf, gan gynnwys ymweliadau ag ysgolion a sesiwn graffu gyda Gweinidog y Gymraeg ac Addysg. Arweiniodd hyn at lythyr at y Gweinidog ynghylch nifer y dysgwyr sy'n cael eu hystyried ar hyn o bryd fel rhai ag Anghenion Addysgol Arbennig (AAA), sy’n cael eu nodi gel bod ag ADY a'u trosglwyddo i'r system ADY newydd. Ymatebodd Llywodraeth Cymru, gan gadarnhau bod y diffiniad o ADY bellach yn cael ei ddefnyddio'n fwy trylwyr nag oedd AAA yn y gorffennol.

 

Mae'r erthygl hon gan Ymchwil y Senedd yn crynhoi'r ohebiaeth a'r materion a godwyd.

 

Ail archwiliad – Ebrill/Mai 2023

 

Bydd y Pwyllgor yn cynnal ail archwiliad ar ddechrau tymor yr haf 2023. Ffocws yr archwiliad hwn fydd cyflwyno’r diwygiadau ADY mewn ysgolion uwchradd a chyflwyno'r cwricwlwm newydd ar gyfer ysgolion uwchradd a'i mabwysiadodd ar gyfer disgyblion blwyddyn 7 ar gyfer blwyddyn academaidd 2022-2023.

 

Bydd y Pwyllgor yn ymweld ag ysgolion ac yn craffu ar waith Gweinidog y Gymraeg ac Addysg fel rhan o'r archwiliad. Bydd Tîm Ymgysylltu â Dinasyddion y Senedd hefyd yn ymgymryd â gwaith ymgysylltu gyda staff ysgolion i ychwanegu at broses casglu tystiolaeth yr Aelodau. Os ydych yn weithiwr proffesiynol ym maes addysg ac os hoffech gymryd rhan yn y gwaith ymgysylltu hwn, cysylltwch â SeneddPlant@Senedd.Cymru

 

Os hoffech gyfrannu at yr archwiliad hwn, a fyddech cystal â chyflwyno ymateb i'r ymgynghoriad gan ddefnyddio'r linc isod erbyn dydd Llun 24 Ebrill 2023 fan bellaf.

 

Ymgynghoriad

 

Gall unrhyw un sydd â diddordeb naill ai yn y cwricwlwm newydd neu'r diwygiadau ADY - fel addysgwyr, rhanddeiliaid, disgyblion neu rieni - gyflwyno eu barn ar unrhyw elfen o gyflwyno'r diwygiadau addysg ar unrhyw adeg o’u taith pan gânt eu gweithredu. Mae croeso i chi gyflwyno cymaint o ymatebion ag y dymunwch, mor rheolaidd ag y dymunwch. Byddant i gyd yn cyfrannu at benderfyniadau'r Pwyllgor ynghylch sut i ganolbwyntio ei waith craffu.

 

Y dyddiad cau ar gyfer cyflwyniadau yw diwedd Chweched Senedd Cymru (yn 2026).

 

Mae rhagor o wybodaeth am sut i ymateb i’w chael ar dudalen yr ymgynghoriad.