Anghydraddoldebau iechyd meddwl
Anghydraddoldebau iechyd meddwl
Inquiry5
Cynhaliodd y Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol
ymchwiliad i anghydraddoldebau iechyd meddwl.
Yn ôl y Ganolfan
Iechyd Meddwl, mae anghydraddoldeb iechyd meddwl yn rhwystr triphlyg sy'n
effeithio ar nifer fawr o bobl o wahanol rannau o'r boblogaeth:
>>>>
>>>Mae
rhai grwpiau o bobl yn wynebu risg anghymesur o iechyd meddwl gwael. Yn aml,
mae hyn yn gysylltiedig ag anghydraddoldebau ehangach mewn cymdeithas.
>>>Gall
grwpiau sydd â lefelau arbennig o uchel o iechyd meddwl gwael wynebu’r
anawsterau mwyaf o ran mynediad at wasanaethau.
>>>Lle
mae pobl yn cael cefnogaeth, mae eu profiadau a'u canlyniadau yn aml yn waeth.
<<<
Roedd yr
anghydraddoldebau hyn yn bodoli cyn pandemig COVID-19, ond mae'r pandemig wedi
eu gwaethygu.
Adroddiad yr
ymchwiliad
Ar 19 Rhagfyr
2022, cyhoeddodd y Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol ei adroddiad, Cysylltu'r
dotiau: Mynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd meddwl yng Nghymru.
Hefyd, cyhoeddodd y Pwyllgor grynodeb
o’r adroddiad a datganiad
i’r wasg cysylltiedig.
Ymatebodd
Llywodraeth Cymru i'n hadroddiad ar 20 Chwefror 2023. Cynhaliwyd dadl
yn y Cyfarfod Llawn ar 3 Mai 2023.
Grŵp cynghori ar-lein
Fel rhan o’r
ymchwiliad, sefydlodd y Pwyllgor grŵp cynghori ar-lein gyda phobl sydd wedi profi
anghydraddoldeb iechyd meddwl.
Ar 19 Rhagfyr
2022, cyhoeddodd y Pwyllgor grynodeb
o’r materion a gododd y grŵp cynghori.
Ar 27 Ebrill
2023, cyhoeddodd y Pwyllgor grynodeb
o safbwyntiau’r grŵp
cynghori ynghylch ymateb Llywodraeth Cymru i adroddiad y Pwyllgor.
Gwybodaeth am
yr ymchwiliad
Roedd cam
cyntaf yr ymchwiliad yn canolbwyntio ar y cwestiynau a ganlyn:
>>>>
>>>Pa
grwpiau o bobl y mae iechyd meddwl gwael yn effeithio'n anghymesur arnynt yng
Nghymru? Pa ffactorau sy'n cyfrannu at iechyd meddwl gwaeth i’r grwpiau hyn?
>>>I’r
grwpiau a nodwyd, beth yw'r rhwystrau i gael mynediad at wasanaethau iechyd
meddwl? Pa mor effeithiol y gall gwasanaethau presennol fodloni eu hanghenion,
a sut y gellid gwella eu profiad o ddefnyddio gwasanaethau iechyd meddwl?
>>>I ba
raddau mae polisi Llywodraeth Cymru yn cydnabod anghenion iechyd meddwl y
grwpiau hyn ac yn ceisio mynd i’r afael â hwy? Ble mae'r bylchau polisi?
>>>Pa
gamau pellach sydd angen eu cymryd, gan bwy/ym mhle, i wella iechyd meddwl a
chanlyniadau’r grwpiau o bobl a nodwyd ac er mwyn lleihau anghydraddoldebau
iechyd meddwl yng Nghymru?
Yna archwiliodd y
Pwyllgor bedair thema allweddol a oedd yn dod i’r amlwg yn fanylach:
>>>>
>>>Iechyd
meddwl a chymdeithas: penderfynyddion ehangach iechyd meddwl, a rôl cymdeithas
a chymunedau wrth hybu a chefnogi iechyd meddwl.
>>>Atebion
cymunedol: rôl cymunedau wrth hybu a chefnogi iechyd meddwl, a phresgripsiynu
cymdeithasol.
>>>Effaith
anghydraddoldebau iechyd meddwl ar bobl sydd â chyflyrau niwroamrywiol: Rydym
wedi clywed pryderon sylweddol am y grŵp hwn yn y dystiolaeth yr ydym wedi’i chasglu hyd yn hyn. Mae hwn hefyd yn grŵp amrywiol, a gall llawer ohonynt hefyd
brofi anghydraddoldebau sy'n ymwneud â'u nodweddion eraill. Mae'r dystiolaeth yn awgrymu y gall rhai o'r
rhwystrau a brofir gan y grŵp
hwn—fel diffyg gwasanaethau
cydgysylltiedig, ymwybyddiaeth a hyfforddiant cyfyngedig, a chysgodi diagnostig—gael eu profi gan grwpiau a chymunedau
eraill hefyd. Felly, bydd edrych ar brofiad pobl sydd â chyflyrau niwroamrywiol hefyd yn ein
helpu i archwilio themâu ehangach sy'n effeithio ar grwpiau eraill.
>>>Rôl y
gweithlu gofal iechyd a’r gweithlu ehangach: gan gynnwys ymwybyddiaeth o iechyd
meddwl a chydraddoldeb ar draws y gweithlu cyfan, hyfforddiant, gweithio
cydgysylltiedig o fewn y gwasanaeth iechyd a chyda sefydliadau eraill, a rôl
meddygon teulu fel 'drws ffrynt' i wasanaethau iechyd meddwl
<<<
Bu’r Pwyllgor yn
casglu tystiolaeth ar y themâu hyn drwy amrywiaeth o fecanweithiau, gan gynnwys
tystiolaeth lafar ffurfiol, ymweliadau a gweithgarwch ymgysylltu pellach. Roedd
hyn yn ein helpu i glywed amrywiaeth eang o leisiau, gan gynnwys pobl ag
arbenigedd a phrofiad byw a phroffesiynol o'r materion yr ydym yn eu hystyried.
Gwaith a wnaed
hyd yma
Er mwyn
archwilio’r materion hyn, mae’r Pwyllgor wedi cymryd y camau a ganlyn:
>>>>
>>>Cyhoeddi
galwad ysgrifenedig am dystiolaeth rhwng 10 Ionawr a 24 Chwefror 2022. Cawsom
dros 90
o ymatebion.
>>>Cynnal
- Cynnal cyfres o grwpiau
ffocws yn ystod mis Chwefror a mis Mawrth 2022 gyda phobl sydd wedi cael
profiadau byw o anghydraddoldebau iechyd meddwl.
>>>Cynnal
sesiynau tystiolaeth lafar gyda rhanddeiliaid allweddol ar 24
Mawrth, 4
Mai, 19
Mai, 8
Mehefin a 6
Gorffennaf.
>>> Ymwelwyd
ag EYST a Barnado’s Cymru ddydd Mawrth 23 Mehefin.
>>>
Cynhaliwyd trafodaeth
anffurfiol â phobl sydd â phrofiad byw o niwroamrywiaeth ar 8 Mehefin 2022.
>>>Cynhaliwyd
cyfres o grwpiau
ffocws yn ystod mis Awst 2022 gyda’r grwpiau gweithlu perthnasol.
>>>Sefydlwyd
grŵp cynghori ar-lein
gyda phobl sydd wedi profi anghydraddoldebau iechyd meddwl.
>>>Cynhaliwyd
sesiwn dystiolaeth lafar gyda’r Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant a’r
Dirprwy Weinidog Gwasanaethau Cymdeithasol ar 28 Medi.
>>>Cynhaliwyd
cyfarfod grŵp ffocws ym mis
Hydref 2022 gydag aelodau o Senedd Ieuenctid Cymru.
<<<
Gallwch ddarllen
rhagor am ein gwaith hyd yn hyn ar flog
y Senedd.
Fformatau
eraill
Mae’r adroddiad a’r
crynodeb ar gael ar fformat ar y we a Microsoft Word. Mae’r lincs i’r fersiynau
hyn ar gael isod. Mae gwybodaeth am sut i ddefnyddio’r opsiynau hygyrchedd yn y
fersiwn Microsoft Word ar gael mewn dogfen
eglurhaol.
Adroddiad y
Pwyllgor:
>>>>
<<<
Crynodeb:
>>>>
<<<
Crynodeb o
safbwyntiau’r grŵp
cynghori ar-lein:
>>>>
<<<
Cymorth a chefnogaeth
Os oes angen cymorth
a chefnogaeth arnoch, mae llinell gymorth iechyd meddwl C.A.L.L ar gyfer Cymru
yn cynnig cefnogaeth iechyd meddwl ac emosiynol, a chyfeirio at wasanaethau
lleol:
Ffoniwch Rhadffôn 0800 132 737 unrhyw bryd 24 awyr y dydd, neu anfonwch
neges destun HELP i 81066.
Gwefan: https://www.callhelpline.org.uk/DefaultW.asp?
Os ydych yn ei
chael yn anodd ymdopi, neu angen siarad â rhywun neu’n ystyried hunanladdiad,
gallwch gysylltu â’r Samariaid:
Ffoniwch Rhadffon 116 123 unrhyw bryd 24 awr y dydd o unrhyw ffôn.
Llinell Gymorth Gymraeg: 0808 164 0123 (7pm-11pm, 7 diwrnod yr wythnos)
E-bost: jo@samaritans.org
Gwefan: Samaritans
Cymru
Gallwch gael
gwybodaeth hefyd am adnoddau iechyd meddwl eraill a ffynonellau cefnogaeth
yn ffeithlen
cymorth iechyd meddwl Ymchwil y Senedd.
Math o fusnes: Ymchwiliad Pwyllgor
Rheswm dros ei ystyried: Busnes y Senedd;
Cyhoeddwyd gyntaf: 10/01/2022
Dogfennau
- Adroddiadau
- Llythyr gan y Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant - 5 Ebrill 2023 PDF 203 KB
- Llythyr ar y cyd gan Gadeirydd y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg a Chadeirydd y Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol at y Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant - 19 Ionawr 2023 PDF 130 KB
- Cysylltu’r dotiau: Mynd i’r afael ag anghydraddoldebau iechyd meddwl yng Nghymru - Adroddiad crynodeb - 19 Rhagfyr 2022 PDF 741 KB
- Ymateb gan Lywodraeth Cymru i’n adroddiad: ‘Cysylltu’r dotiau: mynd i’r afael ag anghydraddoldebau iechyd meddwl yng Nghymru’ PDF 442 KB
- Grŵp cynghori ar-lein anghydraddoldebau iechyd meddwl: Crynodeb o ganfyddiadau’r gwaith ymgysylltu - Tachwedd 2022 PDF 238 KB
- Grŵp cynghori ar-lein ar anghydraddoldebau mewn iechyd meddwl: Crynodeb o ganfyddiadau gwaith ymgysylltu - Ebrill 2023 PDF 162 KB
- Llythyr gan y Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant at Gadeirydd y Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol - 26 Awst 2022 PDF 556 KB
- Llythyr i’r Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg, y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai a’r Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol ynghylch y camau nesaf ar gyfer yr ymholiad ynghylch anghydraddoldebau iechyd meddwl - 15 Gorffennaf 2022 PDF 109 KB
- Anghydraddoldebau iechyd meddwl: ymweliad ag EYST a Barnardo's Cymru - 23 Mehefin 2022 PDF 82 KB
- Ymateb gan Iechyd Cyhoeddus Cymru at y Cadeirydd gyda chwestiynau dilynol ar ôl sesiwn dystiolaeth yr ymchwiliad i anghydraddoldebau iechyd meddwl ar 19 Mai 2022 - 25 Mehefin 2022 (Saesneg yn unig) PDF 928 KB
- Llythyr at Iechyd Cyhoeddus Cymru gyda chwestiynau dilynol ar ôl sesiwn dystiolaeth yr ymchwiliad i anghydraddoldebau iechyd meddwl ar 19 Mai 2022 - 24 Mai 2022 PDF 1 MB
- Ymateb gan yr Athro Thapar ynghylch cwestiynau dilynol ar ôl y sesiwn dystiolaeth ar anghydraddoldebau iechyd meddwl ar 8 Mehefin 2022 (Saesneg yn unig) PDF 176 KB Gweld fel HTML (13) 8 KB
- Ymateb gan yr Athro Kirby ynghylch cwestiynau dilynol ar ôl y sesiwn dystiolaeth ar anghydraddoldebau iechyd meddwl ar 8 Mehefin 2022 (Saesneg yn unig) PDF 267 KB Gweld fel HTML (14) 10 KB
- Llythyr at yr Athro Kirby a’r Athro Thapar gyda chwestiynau dilynol ar ôl y sesiwn dystiolaeth ar anghydraddoldebau iechyd meddwl ar 8 Mehefin 2022 - 10 Mehefin 2022 PDF 1 MB
- Anghydraddoldebau iechyd meddwl: trafodaeth â rhanddeiliaid - 8 Mehefin 2022 PDF 124 KB
- Llythyr i’r Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg, y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai a’r Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol, ynghylch yr ymholiad ynghylch anghydraddoldebau iechyd meddwl - 6 Mehefin 2022 PDF 110 KB
- Gwybodaeth ychwanegol gan yr Athro Rob Poole, y Ganolfan Iechyd Meddwl a Chymdeithas ym Mhrifysgol Bangor yn dilyn y sesiwn dystiolaeth ar 4 Mai - 16 Mai (Saesneg yn unig) PDF 748 KB Gweld fel HTML (18) 23 KB
- Adroddiad y Tîm Ymgysylltu â Dinasyddion – Anghydraddoldebau iechyd meddwl: Canfyddiadau’r gwaith ymgysylltu - 5 Ebrill 2022 PDF 376 KB
- Llythyr i’r Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg, y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai a’r Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol, ynghylch y camau nesaf ar gyfer yr ymholiad ynghylch anghydraddoldebau iechyd meddwl. - 5 Ebrill 2022 PDF 121 KB
- Llythyr at y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg a'r Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol ynghylch yr ymchwiliad i anghydraddoldebau iechyd meddwl - 14 Rhagfyr 2021 PDF 104 KB
Ymgynghoriadau
- Anghydraddoldebau iechyd meddwl (Wedi ei gyflawni)