Cyhoeddodd Archwilydd Cyffredinol Cymru adroddiad ar Gaffael Cyhoeddus yng Nghymru (PDF 2MB) ym mis Hydref 2017 ac adroddiad arall ar y Gwasanaeth Caffael Cenedlaethol (PDF 946KB) ym mis Tachwedd 2017.

Yn 2015-16, gwariodd cyrff cyhoeddus yng Nghymru oddeutu £6 biliwn trwy gaffael ar ystod o nwyddau, gwasanaethau a gwaith ond mae angen iddynt wella eu perfformiad er mwyn sicrhau gwerth am arian. Mewn tirlun sy'n newid, mae cyrff cyhoeddus yn wynebu heriau wrth gydbwyso blaenoriaethau caffael sydd o bosibl yn cystadlu, gan ymateb i bolisi, deddfwriaeth a thechnoleg newydd, ac wrth recriwtio a chadw personél allweddol.

Mae datganiad polisi Llywodraeth Cymru 2015 yn nodi'r egwyddorion pwysicaf ar gyfer caffael cyhoeddus, yng nghyd-destun deddfwriaeth gaffael berthnasol yr UE a'r DU. Fodd bynnag, mae’r ein hadroddiad wedi canfod y gellid cryfhau trefniadau llywodraethu cenedlaethol, gan fod effeithiolrwydd y bwrdd caffael cenedlaethol yn gyfyngedig ar hyn o bryd.

O'r £6 biliwn a wariwyd trwy gaffael yn 2015-16, roedd £880 miliwn trwy gaffael cydweithredol dan reolaeth y tri phrif gonsortia a sefydliadau prynu cyhoeddus yng Nghymru. Er bod y sefydliadau hyn yn adrodd am arbedion ariannol a manteision eraill, mae gan gyrff cyhoeddus farn gymysg ar eu heffeithiolrwydd. 

Cynhaliodd y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus ymchwiliad i’r mater hwn yn ystod y gwanwyn yn 2018. Yn ystod y sesiwn dystiolaeth gyda Llywodraeth Cymru, daeth yn amlwg y caiff nifer o bryderon y Pwyllgor sylw yn yr adolygiad a gaiff ei gynnal gan Lywodraeth Cymru. Ysgrifennod y Pwyllgor at Lywodraeth Cymru ym mis Mawrth 2018 i roi gwybod y byddai’n gynamserol iddo ddod i gasgliadau yn awr, ac mae wedi cytuno i ystyried y mater hwn eto, ar ôl i’r adolygiad gael ei gwblhau. Cwblhawyd yr adolygiad ym nhymor yr hydref 2018 a chynhaliodd y Pwyllgor sesiwn dystiolaeth gyda Llywodraeth Cymru ym mis Chwefror 2019 i drafod canlyniadau’r adolygiad.

Ysgrifennodd y Pwyllgor at Lywodraeth Cymru yn dilyn y sesiwn dystiolaeth gyda’i sylwadau ac yn gofyn am ddiweddariadau ysgrifenedig bob chwe mis ar y broses o drosglwyddo’r Gwasanaeth Caffael Cenedlaethol i uned gontractio genedlaethol lai a sefydlu uned datblygu a gweithredu polisi.

Bu’r Pwyllgor yn cynnal sesiwn dystiolaeth gyda Llywodraeth Cymru ym mis Medi 2020, ac yn dilyn hyn ysgrifennodd y Cadeirydd at Lywodraeth Cymru gyda sylwadau a barn yr Aelodau.