Mae dros 735 o gynghorau tref a chymuned yng Nghymru. Mewn rhai achosion, mae'r cynghorau hyn yn darparu gwasanaethau ar y cyd drwy gyd-bwyllgorau a sefydlwyd ar gyfer gwasanaethau penodol, gwasanaethau claddu gan amlaf. Mae Rheoliadau Cyfrifon ac Archwilio (Cymru) 2014 yn ei gwneud yn ofynnol i Gynghorau Tref a Chymuned fod â threfniadau digonol ac effeithiol ar waith i gynnal archwiliad mewnol o’u cofnodion a’u systemau rheoli mewnol.

Mae Archwilydd Cyffredinol Cymru yn cyhoeddi adroddiad yn flynyddol ac mae ei ddarganfyddiadau wedi seilio ar sampl o Gynghorau Tref a Chymuned.

Ystyriodd y Pwyllgor adroddiad 2017-18 yn ogystal a’r adroddiad ar drefniadau archwilio mewnol Cynghorau Tref a Chymuned yng Nghymru, a gyhoeddwyd ym mis Ionawr 2019. Ysgrifennodd Cadeirydd y Pwyllgor at Lywodraeth Cymru ar nifer o faterion a godwyd wrth ystyried yr Adroddiadau a thrafodwyd yr ymatebion yng nghyfarfod y Pwyllgor ar 3 Mehefin 2019. Cynhaliodd y Pwyllgor sesiwn graffu ar faterion llywodraeth leol gyda Llywodraeth Cymru ym mis Tachwedd 2019.

Trafododd y Pwyllgor gasgliadau Adroddiad 2015-16 (a gyhoeddwyd ym mis Ionawr 2017), ac ymatebodd i Bapur Gwyn y Llywodraeth ar Ddiwygio Llywodraeth Leol: ‘Cadernid ac Adnewyddiad’ ym mis Ebrill 2017.