Cytunodd Pwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau i gynnal  ymchwiliad i Gyflwr Ffyrdd yng Nghymru.

Crynodeb

Roedd yr ymchwiliad yn canolbwyntio ar:

• Cyflwr y rhwydwaith o ffyrdd lleol, y cefnffyrdd a’r traffyrdd, a’r dull o’u cynnal a’u cadw;
• Cyflawni prosiectau gwella ar y rhwydwaith o ffyrdd lleol, y cefnffyrdd a’r traffyrdd; ac
• I ba raddau y mae’r dulliau o gynnal a chadw a gwella priffyrdd yn gynaliadwy.

Cylch gorchwyl

• Cyflwr presennol y ffyrdd yng Nghymru, ac a yw’r dull o ariannu a chyflawni rhaglenni cynnal a chadw ar gyfer y rhwydwaith o ffyrdd lleol, y cefnffyrdd a’r traffyrdd yng Nghymru yn effeithiol, yn cael eu rheoli i amharu cyn lleied â phosibl ar ddefnyddwyr ffyrdd, ac yn darparu gwerth am arian;
• A yw’r prosiectau gwella mawr ar y rhwydwaith o ffyrdd lleol, y cefnffyrdd a’r traffyrdd yn cael eu blaenoriaethu, eu hariannu, eu cynllunio a’u cyflawni’n effeithiol, ac yn rhoi gwerth am arian. Mae materion perthnasol yn cynnwys y dull gweithredu o gynnwys contractwyr yn gynnar, a’r cyfleoedd a gynigir gan Fodel Buddsoddi Cydfuddiannol Llywodraeth Cymru; ac
• A yw Cymru yn gynaliadwy o ran cynnal a chadw a gwella ei rhwydwaith ffyrdd yng nghyd-destun deddfwriaeth allweddol megis Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 a Deddf Teithio Llesol (Cymru) 2013.

Yn ogystal â chynnal ymgynghoriad ysgrifenedig, penderfynodd y Pwyllgor gynnal cystadleuaeth ffotograffiaeth hefyd.

Gofynnodd Pwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau i’r cyhoedd dynnu llun ar gamera sy'n dangos Cyflwr y Ffyrdd yng Nghymru.

Roedd y gystadleuaeth yn agored i gyflwyno lluniau rhwng 7 Mehefin a 13 Gorffennaf 2018. Aelodau’r Pwyllgor a fu’n beirniadu pob ymgais, yng nghyfarfod y Pwyllgor ar 19 Gorffennaf 2018.

Tynnwyd y llun buddugol gan Anthony Maybury o Wrecsam, ac mae’n dangos lori yn mynd heibio i dwll mawr ar ffordd yr A525 ger Bronington.

Bydd yr holl luniau’n rhan o arddangosfa gyhoeddus yn y Senedd yng Nghaerdydd rhwng 3 a 14 Medi 2018. Hefyd bydd y llun buddugol ar glawr adroddiad y Pwyllgor. Bydd yr enillydd a’r cystadleuwyr eraill yn cael argraffiad o’u llun, a gwahoddir yr enillydd i ddigwyddiad lansio’r adroddiad.

Yr Ymchwiliad – I beth yn union?

Roedd Pwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau y Cynulliad Cenedlaethol yn edrych ar gyflwr presennol ffyrdd yng Nghymru ac yn holi a yw'r modelau cyllido a chynnal a chadw sydd ar waith yn darparu gwerth am arian, ac a oes digon yn cael ei wneud i sicrhau eu bod yn addas ar gyfer y dyfodol.

Yn ôl adroddiadau diweddar yn y cyfryngau, byddai'n cymryd 24 mlynedd i fynd i'r afael â'r gwaith atgyweirio sydd wedi cronni ledled y wlad.

Edrychodd y Pwyllgor hefyd ar hyfywedd prosiectau mawr o bwys a'u gwerth am arian fel ffordd osgoi'r M4 o amgylch Casnewydd, rhaglen ddeuoli'r A465 rhwng Gilwern a Brynmawr, ffordd osgoi Caernarfon i Bontnewydd, a ffordd osgoi'r Drenewydd. Mae costau'r ffordd osgoi eisoes yn uwch nag £1 biliwn, ac yn ôl cyhoeddiad diweddar gan Lywodraeth Cymru disgwylir i'r gwaith ar yr A465 hefyd gostio mwy na'r gyllideb.

Dywedodd Russell George AC, Cadeirydd Pwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau: “Mae tyllau ar y ffordd a ffyrdd sydd mewn cyflwr gwael yn peri rhwystredigaeth i ni gyd. Yn ogystal â gwneud siwrnai'n anghyfforddus gallant wneud niwed difrifol i economi a chymdeithas Cymru”.